Linia boczna, linia naboczna – występujący u niektórych zwierząt zespół ciałek zmysłowych (neuromastów) wrażliwych na ruchy wody. Neuromasty odbierają wszelkie zmiany ciśnienia w wodzie, a nawet jej
skład chemiczny
. Zmiany te mogą być spowodowane np. przez prądy wodne, poruszające się zwierzęta (jakikolwiek ruch), fale odbite od przeszkód. Dzięki nim zwierzę ma doskonałą orientację w wodzie, również w ciemności.
Linia naboczna pełni niektóre funkcje narządu
słuchu
i
dotyku
.
Rybom ławicowym
linia naboczna pozwala synchronizować ruchy – cała grupa porusza się w skoordynowany sposób dzięki temu, że ryby płynące obok błyskawicznie reagują na zmianę kierunku ruchu sąsiadek rejestrując tę zmianę jako zmianę ciśnienia wody.
Neuromasty występują u
kręgoustych
,
płazów
,
ryb
. U kręgoustych, płazów oraz niektórych ryb pojedyncze neuromasty umieszczone są na powierzchni ciała. U większości ryb system tych ciałek czuciowych jest lepiej rozwinięty. Są one liczniejsze i znajdują się w zamkniętych kanalikach pod powierzchnią skóry. Ze środowiskiem zewnętrznym łączą się poprzez otworki przebijające łuski. Przeważnie umieszczone są w jednej linii, na bocznych powierzchniach ciała ryby i u wielu ryb są wyraźnie widoczne, jako linia boczna. Zwykle biegnie ona regularnie od
pokrywy skrzelowej
, aż do nasady płetwy ogonowej. Na głowie bardzo często rozgałęzia się. Neuromasty umieszczone na głowie ryby wykrywają falę wytworzoną przez poruszającą się rybę i odbitą od przeszkody, co pozwala rybie poruszać się w ciemnościach. U bardziej wyspecjalizowanych gatunków odpowiednio długa linia boczna pozwala rybie odczuć przedmiot poruszający się w pobliżu i określić kierunek jego ruchu, w skrajnych przypadkach nawet z odległości 30 metrów.
U niektórych gatunków ryb (np.
różanka
) linia boczna widoczna jest tylko na kilku łuskach, u niektórych (np.
śledź
) jest w ogóle niewidoczna.
Zobacz też
Bibliografia
- Andrzej Rudnicki: Ryby wód polskich. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1989. .
- Stanisław Chudoba: Zoologia. Warszawa: PWN, 1972.